Wat is een opstelling?
Een opstelling is een manier om zichtbaar te maken wat er onderliggend speelt ten aanzien van een bepaalde vraag of situatie. Vragen en situaties waarbij het voor de opsteller belangrijk is dat er iets duidelijk wordt, iets verandert, of dat er een doorbraak komt. Dat kan gaan over familie, werk, keuzes, zorgen, verlangens, eigenlijk elk onderwerp waarover je helderheid wilt krijgen. Helderheid over wat er onbewust speelt en wat er nodig is.
De meest bekende opstellingen zijn de familie-opstellingen. In een familie-opstelling wordt zichtbaar welke onbewuste loyaliteiten en verbanden er binnen een familie spelen, waardoor familieleden niet vrij ten opzichte van elkaar zijn. Door meer of minder ingrijpende gebeurtenissen in de familiegeschiedenis – vroeg overleden familieleden, scheiding, ernstige ziekte, adoptie, armoede, oorlog, verraad, verwaarlozing e.d. – kunnen er in de reactie daarop binnen een familie bepaalde patronen of loyaliteiten ontstaan. Patronen en loyaliteiten waar een later familielid zich onbewust aan gehouden voelt. Soms zo sterk, dat het diegene belemmert in zijn dagelijkse doen en laten, ondanks het feit dat hij/zij dat niet wil.
Elke opstelling, of het nu over families gaat, over organisaties, over keuzes, of over wat dan ook, helpt zichtbaar te maken wat er speelt en wat er nodig is. Een opstelling geeft soms ook de mogelijkheid om zaken op hun plek te laten vallen, waardoor herhaling van bepaalde patronen niet meer nodig is en betrokkenen vrij worden van datgene waar zij in ‘vast’ zitten.
Hoe werkt een opstelling?
In een opstelling hoeven de mensen die worden opgesteld geen deel uit te maken van de familie of organisatie van de opsteller. Voor een familieopstelling hoef je dus geen familie mee te nemen. Het is een opstelling óver je familie, niet mét je familie. Hetzelfde geldt voor een organisatieopstelling.
Afhankelijk van de vraag of de situatie waar het om gaat, worden één of meerdere deelnemers als representanten van betrokkenen of ‘dat wat speelt’ in de ruimte opgesteld. De positie en de houding die de representanten ten opzichte van elkaar innemen en datgene wat de representanten zowel fysiek als emotioneel ervaren op de plek waar zij staan, geeft een eerste inzicht in wat er onbewuste gaande is. Daar begint het. De belangrijkste vraag die vervolgens speelt is: ‘wat wil hier zichtbaar worden, wat wil hier aan het licht komen?’ Door het veranderen van de posities van de representanten, en door het ‘volgen’ van dat wat er gezegd of gedaan moet worden tussen de representanten, wordt steeds duidelijker waar het in de kern om draait en wat er nodig is voor een oplossing.
Kan iedereen meedoen aan opstellingen?
Het antwoord is ja, zolang je benieuwd bent naar wat er komt. Ook als representant hoef je niets te kunnen, alleen maar benieuwd te zijn. In wezen wijst het zich vanzelf.
